“We moeten kinderen op alle mogelijke manieren beschermen”

Heidi De Pauw is baas van Child Focus

Verdwijnt er een kind in ons land? Dan komt Child Focus in actie. De organisatie helpt ouders van vermiste kinderen, de politie en het gerecht. Child Focus ontstond in 1998, na de zaak-Dutroux. Moordenaar en verkrachter Marc Dutroux ontvoerde en misbruikte minstens zes jonge meisjes. Vier van hen overleefden dat niet. Het gerecht en de politie maakten fouten in de zaak. Iedereen wilde voorkomen dat zoiets opnieuw zou gebeuren. Child Focus speelt daar een grote rol in.

Child Focus zoekt niet alleen vermiste kinderen. De organisatie strijdt ook tegen misbruik van kinderen. En ze werkt aan een meer veilige online wereld. Sinds 2011 is Heidi De Pauw baas van Child Focus. Zij vertelt ons meer over het werk van de organisatie.

Wablieft: Elke dag verdwijnen drie kinderen. Dat zijn er erg veel.

Heidi De Pauw: Ja, dat zijn dus ongeveer 1.000 kinderen per jaar. En het zijn er zeker nog meer. Melden ouders een verdwenen kind bij de politie? Dan zijn ze niet verplicht om dat ook aan Child Focus te melden. Gaat het om een heel jong kind, is het leven van het kind in gevaar of gaat het zeker om ontvoering? Dan moet de politie dat wel aan ons laten weten.

De meeste verdwenen kinderen zijn gelukkig snel weer terecht.

De meeste verdwenen kinderen lopen zelf weg van huis, of uit de instelling waar ze wonen. Vaak zijn ze snel weer terecht. Dat wil niet zeggen dat alles daarna weer goed is. Waarom liep dat kind weg? Vaak zijn er problemen. Dat kan misbruik of mishandeling zijn. Of een kind wordt gepest op school. Kinderen weten vaak niet wat ze eraan kunnen doen. Of ze hebben niemand om mee te praten. Weglopen lijkt voor sommigen de enige oplossing.

Blijft Child Focus ook helpen als het kind weer terecht is?

Ja, we zoeken dan mee naar oplossingen voor de problemen. Veel mensen denken: het kind is terecht, dus alles is in orde. Maar vaak begint het echte werk pas dan. Sommige kinderen werden ontvoerd door één van hun ouders. Soms vindt de politie hen pas na jaren terug. Ze gaan dan weer bij de andere ouder wonen. Voor een kind is het dan heel moeilijk om zich weer aan te passen aan het leven van vroeger. Wij helpen dan zelf, en we zoeken ook andere mensen om die kinderen en hun ouders te helpen.

Soms willen jongeren een oplossing die er niet is. Ze willen bijvoorbeeld weer thuis gaan wonen. Maar van de jeugdrechter mag dat niet, omdat het er niet veilig is. Dat kunnen wij niet oplossen. Het is dan wel belangrijk om te blijven luisteren naar die jongeren en de mensen rond hen. Zo raken de problemen misschien toch opgelost.

Sommige kinderen blijven wel lang vermist. Geven jullie de zoektocht nooit op?

Soms heeft de politie na lange tijd zoeken geen spoor meer. Wij blijven de ouders en familie dan wel steunen en helpen. We geven de hoop niet op. We blijven praten en luisteren. Soms vertelt een familielid iets wat helemaal niet belangrijk lijkt. Maar dat kan toch een nieuw spoor opleveren. Helaas is het niet altijd zo. We volgen ook zaken van kinderen die al 20 jaar of langer vermist zijn. Toch geven we ook dan de hoop niet op. Denk bijvoorbeeld aan de zaak van het Oostenrijkse meisje Natascha Kampusch. Zij verdween in 1998. Ze was toen 10 jaar. In 2006 kon ze ontsnappen uit het huis van haar ontvoerder. Ook na een heel lange tijd kan een kind dus nog gevonden worden.

Geven de ouders van vermiste kinderen ooit de hoop op?

Voor ouders is het heel belangrijk dat hun kind niet vergeten wordt. Iedereen gaat er natuurlijk op haar of zijn eigen manier mee om. Maar het valt me op dat de meeste ouders veel veerkracht hebben. Ze geven de moed niet op, zelfs als hun kind al jaren vermist is. Sommigen beseffen wel dat hun kind wellicht niet meer leeft. Toch blijven ze hopen op een antwoord. Zolang er geen lichaam gevonden is, kan hun kind nog leven. Ik bewonder de moed van die ouders. Want wat zij meemaken, is misschien wel het zwaarste dat een ouder kan meemaken. Je staat elke dag op zonder te weten waar je kind is. En je gaat elke dag ook zonder antwoord weer slapen. Die mensen leven verder, maar er blijft een leegte.

Zulke lange verdwijningen komen gelukkig heel weinig voor.

Het zijn er weinig, maar ze zijn er wel. Het aantal van zulke lange verdwijningen daalde sterk na de zaak-Dutroux. Sinds die zaak zoeken het gerecht en de politie veel sneller en harder naar verdwenen kinderen. Daardoor vinden we kinderen meestal snel. Helaas loopt niet elke zaak goed af. Soms vinden we kinderen dood terug. Maar het gebeurt nog maar heel weinig dat een kind heel lang vermist is.

Op de website van Child Focus staan wel posters van kinderen of jongeren die al jaren vermist zijn. Eén van hen is Théo Hayez. Hij verdween op 31 mei 2019 in Australië. 

Er is al veel en hard naar Théo gezocht. Er zijn enkele mogelijke verklaringen. Hij verdween in een stadje aan de kust. Verdween hij in het water? Zolang er geen lichaam is, is niets zeker. We weten dus nog niet wat er met Théo gebeurde.

Théo verdween aan de andere kant van de wereld. Maakt dat jullie werk extra moeilijk?

Veel landen hebben een eigen organisatie zoals Child Focus. Samen vormen die een netwerk. Child Focus is daar ook lid van. Verdwijnt een Belgisch kind in een ander land? Is daar zo een organisatie? Dan volgt zij die zaak. Is dat niet zo? Dan gaan we soms zelf naar het buitenland. Daar helpen we dan de ouders bij hun contact met de politie, de overheid en organisaties die hulp geven.

Helpen jullie zelf met zoeken?

Het zoeken zelf is de taak van het gerecht en de politie. Wij zijn er om de ouders bij te staan. We zijn hun link met de politie en het gerecht. Wij leggen hen dan uit wat er gebeurt. Soms vragen ouders ons: “Waarom gebruikt de politie geen speurhonden? En waarom zoeken ze niet met een helikopter?” Mensen zien dat in series op tv. Maar zo werkt het in het echte leven niet. Wij leggen de ouders dan uit waar de speurders mee bezig zijn.

Welke raad geven jullie nog meer?

Belangrijk is bijvoorbeeld om niet meteen foto’s van een vermist kind te delen op internet. Wij verspreiden zelf posters van vermiste kinderen. Maar dat doen we in minder dan één op de tien zaken. Is het kind terecht? Dan halen we die posters overal meteen weer weg. We houden strenge controle over die posters. Want foto’s krijg je bijna nooit meer weg van het internet. Stel dat een weggelopen kind jaren later werk zoekt. Vindt de werkgever die foto’s van toen het kind vermist was? Dan heeft hij of zij misschien minder kans op de job. Ook daaraan moet je denken.

Child Focus helpt niet alleen bij vermiste kinderen. Jullie strijden ook tegen misbruik en geweld tegen kinderen. Door corona steeg het aantal gevallen daarvan sterk.

Door de lockdown bij corona zaten veel kinderen thuis. Ook mensen met slechte bedoelingen zaten thuis, vaak zonder controle. Iedereen was heel vaak online. Daar maakten mensen misbruik van. Ze overtuigden kinderen bijvoorbeeld om naaktfoto’s van zichzelf te maken. Die delen misbruikers dan online met elkaar. Ook het aantal gevallen van lichamelijk seksueel misbruik steeg opvallend. Beelden daarvan worden ook online gedeeld. Wij proberen dan zoveel mogelijk van die beelden van het internet te halen. Dat is heel belangrijk voor de slachtoffers. Maar het is ook heel moeilijk. Van sommige zaken van misbruik van twintig jaar of ouder gaan nog altijd beelden online rond.

Moeten jullie dan zelf zulke beelden bekijken?

Ja, en dat is een zware taak. Eén melding van misbruik betekent soms honderden tot duizenden foto’s of beelden. Het is heel lastig om dat misbruik te bekijken. Onze medewerkers doen dat vrijwillig, we verplichten niemand. Ik doe het nu zelf ongeveer 9 maanden. Niemand doet het ooit meer dan 2 uur per dag. En iedereen krijgt hulp van psychologen. Niemand weet echt hoe we ons daar later nog bij zullen voelen. Maar die taak is heel erg nodig om de verspreiding van die beelden te kunnen stoppen.

Is dat een strijd die je kan winnen?

Ik ben misschien een beetje goedgelovig, maar ik hoop van wel. Dankzij kunstmatige intelligentie en nieuwe technieken voor computers hebben we steeds betere wapens in die strijd. Grote bedrijven zoals Google of Facebook kunnen ook nog veel meer doen. Allemaal samen maken we een kans in die strijd. Het gaat om kinderen. We moeten hen op alle mogelijke manieren beschermen.

Child Focus heeft nu ook veel aandacht voor kinderen die vermist zijn door de oorlog in Oekraïne.

Er zijn nu al ruim 2.000 kinderen uit Oekraïne vermist. Sommige kinderen zullen gedood zijn. Andere kinderen raakten in de chaos van het vluchten hun ouders kwijt. Het loopt niet altijd fout af, maar veel kinderen zijn wel al in handen van mensen met slechte bedoelingen. Samen met onze collega’s uit heel Europa proberen we al sinds het begin van de oorlog te helpen. Dat zullen we nog lang moeten doen, want die oorlog is nog lang niet voorbij. Maar de kinderen van Oekraïne hebben alle mogelijke bescherming nodig. Daar moet heel Europa alles voor doen wat kan. Dat gebeurt nu nog veel te weinig.

Interview door Ruud Meert