Sinterklaas is weer in het land
De grote dag is bijna daar. Sinterklaas komt eraan! Ook voor de openbare omroep VRT is dat een belangrijk feest. Al langer dan 25 jaar kan je kijken naar de tv-reeks ‘Dag Sinterklaas’. Het paard van de Sint heet daar ‘Slecht Weer Vandaag’. Schrijver Hugo Matthysen bedacht nog meer geweldige dingen. Wablieft stelde hem enkele vragen.
Wablieft: Weet je nog waarom je samen met Bart Peeters in 1992 aan ‘Dag Sinterklaas’ begon?
Hugo Matthysen: Enkele jaren eerder zag ik toevallig de komst van de Sint in Brugge. Die was gemaakt door de openbare omroep. Dat was allemaal een beetje snel en met weinig liefde gemaakt. Die indruk had ik toch. Ik heb toen aan de VRT voorgesteld om over de Sint een mooie reeks te maken voor kinderen. En dat vond de VRT een goed plan.
Met Bart Peeters maakte je toen op de radio ook ‘Het Leugenpaleis’. Dat zal vol absurde humor. Die humor zit ook wat in ‘Dag Sinterklaas’. Maar de kinderen vinden dat geweldig. Omdat programma’s voor kinderen niet kinderachtig mogen zijn?
Meekijken naar een kinderprogramma mag voor de ouders geen straf zijn. Dat is één van mijn regels. Je moet natuurlijk geen programma maken waar de kleintjes bijna niets van begrijpen. Maar het moet voor alle leeftijden leuk zijn.
Er is nu een nieuwe versie van ‘Dag Sinterklaas’. De oude versie kwam langer dan 25 jaar op tv. Vond je dat zelf wat te lang? Kwam er daarom een nieuwe reeks?
De inhoud van de reeks was volgens mij nog altijd even fris. Maar de kwaliteit van het beeld was niet meer aangepast aan deze tijd.
Er bestaat natuurlijk maar één Sint. Toch ziet de Sint er vanaf dit jaar wat anders uit. Of zien alleen de volwassenen dat?
Ik denk dat kinderen daar niet op letten. De Sint op school of in een winkel ziet er ook wel eens een beetje anders uit, maar dat maakt niet uit.
Andere figuren zijn wel helemaal nieuw. De stafhouder waakt over de staf van de Sint. En er is de bange Kneta Knieschijf en de stafhouder. Waar komen die vandaan?
Kinderen zijn weleens bang. Dankzij Kneta kunnen ze daarover spreken. En de stafhouder is een man die daarvoor is opgeleid door professor Herman Van den Uytleg. Die opleiding was aan de universiteit van Maaswunster. Daarna heeft hij nog een doctoraat behaald in Cambridge. Zijn stage deed hij als persoonlijke assistent van John Bercow, de voormalig ‘speaker of the house’ in Londen.
Roetpiet of Zwarte Piet? Bij ‘Dag Sinterklaas’ zorgt die vraag niet voor rellen zoals in Nederland. Hoe komt dat? Omdat het voor kinderen niet belangrijk is?
Precies. We hebben dat ook getest met grote groepen kinderen. Als Zwarte Piet blij en overtuigend is, merken de kinderen niet eens dat hij er een beetje anders uitziet.
Toch stellen kinderen zich soms ook vragen. Zeker bij te veel nep-Sinten in winkels of op scholen. Kan je kinderen niet bedriegen?
Sinterklaas hoort het woord ‘nep-Sinten’ niet graag. Hij heeft het liever over ‘hulp-Sinterklazen’. Het zijn mensen die vaak een zinvolle taak vervullen. Sinterklaas kan immers niet overal tegelijk zijn.
Een filosoof had het in een krant nog over de leugen rond Sinterklaas. Volgens hem bestaat Sinterklaas niet, en vertel je aan kinderen beter de waarheid. Wat zou jouw antwoord zijn?
Ik heb die brave man uitgenodigd op de volgende komst van Sinterklaas. Dan mag hij zelf aan de grote kindervriend komen vertellen dat hij niet bestaat.
Zwarte Piet of Roetpiet?
Enkele jaren geleden kwamen er vragen over Zwarte Piet. Moest hij geen Roetpiet worden? Hoe begon dat? Dat proberen we uit te leggen.
Het protest begon in Nederland. Daar leven veel mensen met voorouders uit Suriname en de Nederlandse Antillen. Dat waren kolonies van Nederland. De blanke Nederlanders waren daar de baas. De Surinamers waren vaak slaven. Daarom kwetste de figuur van Zwarte Piet de Surinamers en Antillianen. Hij is de zwarte helper van een blanke man. Was hij ook geen slaaf? En Surinamers worden in Nederland weleens Zwarte Piet genoemd. Was dat geen racisme?
De Nederlandse omroep NOS nam voor het Sinterklaasjournaal een besluit. Voortaan kreeg de Sint de hulp van Roetpieten. Want Zwarte Piet heeft zwarte vegen in zijn gezicht omdat hij door de schouwen kruipt. Ook in heel wat Nederlandse gemeenten kreeg de Sint de hulp van roetpieten. Maar dat maakte heel wat blanke Nederlanders erg boos. Ze vonden Zwarte Piet een Nederlands gebruik. En dat moest zo blijven.
In 2017 liep het helemaal mis. Voorstanders van Roetpiet betoogden tegen Zwarte Piet. De fans van Zwarte Piet maakten het nog erger. Ze vielen in Utrecht een school met roetpieten binnen. Intussen huilden kinderen. In Friesland zette die groep een snelweg af. Zo hielden ze fans van Roetpiet tegen. De eerste minister Mark Rutte kwam ertussen. Hij vroeg aan alle Nederlanders om normaal te doen. Maar het is in Nederland nog altijd niet rustig. Ook dit jaar is er weer veel protest van de twee groepen. Nederland heeft wel voor Roetpiet gekozen. Zwarte Piet bestaat er bijna niet meer.
En in Vlaanderen?
In Vlaanderen is er minder hevig protest. Vooral de mensen met een Afrikaanse afkomst voelen zich gekwetst door Zwarte Piet. In ‘Dag Sinterklaas’ is Zwarte Piet wel een Roetpiet geworden. En in het Antwerpse Berchem was er pas nog een actie tegen Zwarte Piet. Want Zwarte Piet verdween alleen in Leuven en Gent. Op andere plaatsen mag de Sint zelf kiezen. In vele Vlaamse gemeenten zie je daarom nog een echte Zwarte Piet.
Ook de politiek houdt zich daarmee bezig. Vlaams Belang is tegen Roetpiet. En Theo Francken van N-VA noemde vorig jaar de Sint in Gent een ‘linkse Sint’.
En in het buitenland?
Een Nederlandse tv-maker trok met beelden van Zwarte Piet naar Engeland. De meeste mensen vonden het racisme. In Engelstalige landen noemen ze Zwarte Piet een ‘black face’. Dat is een blanke die zijn gezicht zwart maakt. Het is in die landen een daad van racisme. De Canadese president Justin Trudeau was onlangs te zien op een foto. Hij koos voor een ‘black face’. Dat was een groot probleem voor de president.
