Ontdek de geheimen van farao Toetanchamon

Toetanchamon was een farao of koning in het Oude Egypte. Hij leefde ruim 3.300 jaar geleden. Na zijn dood werd hij een vergeten koning. Maar veranderde helemaal in 1922. Toen ontdekte de Brit Howard Carter zijn graf. Hij vond er een echte schat. Hoe zag die eruit? Dat kan je zien op een tentoonstelling in het station van Luik.

Wie was Toetanchamon?

Vooral de vader van Toetanchamon was vroeger bekend. Zijn naam was Achnaton. Hij veranderde de godsdienst in zijn land. De Egyptenaren geloofden in verschillende goden. Maar volgens Achnaton kon er maar één god zijn. Die heette Aton en was de god van de zon.

Toetanchamon was nog maar 9 jaar toen hij zijn vader opvolgde. De jonge farao stierf al tien jaar later. Hij werd maar 19 jaar. Volgens onderzoek stierf hij na een val waarbij hij breuken opliep. De volgende farao werd Horemheb. Die geloofde niet in Aton. Hij koos voor een andere godsdienst. Hij liet de namen van Achnaton en Toetanchamon daarom vergeten. Dat plan lukte tot in 1922. Nu is koning ‘Toet’ de bekendste farao die ooit leefde.

De ontdekking van Carter

Howard Carter leefde van 1879 tot 1939. Hij wilde als tiener alles weten over het Egypte van de farao’s. Hij was nog maar 17 jaar toen hij er opgravingen deed. Dat was voor een Brit makkelijk. Egypte hoorde tot 1922 bij het Britse rijk.

Carter ontmoette in het begin van de vorige eeuw Lord Carnarvon. Ook deze rijke man hield van het Oude Egypte. Carter kreeg de leiding over de opgravingen die Carnarvon liet doen. Carter had het bestaan ontdekt van Toetanchamon. Volgens Carter moest zijn graf in de Vallei der Koningen liggen. Die vallei ligt bij de stad Luxor. Op 4 november 1922 kreeg Carter gelijk. Hij vond het graf van Toetanchamon. Maar hij ging nog niet naar binnen. Hij wachtte op de komst van Carnarvon uit Engeland. Op 26 november gingen ze samen het graf in. “Ziet u iets?” vroeg Carnarvon. “Ja, prachtige dingen!” zei Carter.

Een graf vol schatten

Archeologen graven spullen uit het verre verleden op. Voor archeologen is het graf van Toetanchamon de belangrijkste ontdekking van de vorige eeuw. Waarom? Graven van farao’s zijn vaak leeg of bijna leeg. Deze graven zijn duizenden jaren oud. Dieven namen de voorbije eeuwen alles mee. Maar bij Toet was dat anders.

Voor het graf lag enorm veel zand. Zo raakten dieven de voorbije eeuwen niet binnen. Toch waren er nog langer geleden wel rovers geweest. Want alles stond door elkaar. En er waren duidelijk sieraden weg. De ploeg van Carter vond wel meer dan 3.500 prachtige voorwerpen. Veel van die spullen waren van goud. In totaal vond Carter 250 kilo goud.

Wat deden die voorwerpen in het graf? De Oude Egyptenaren geloofden in het leven na de dood. De koning had al die voorwerpen dan nog nodig. Het mooiste is zeker het gouden masker van Toetanchamon. Het echte masker en veel andere spullen uit het graf kan je bewonderen in het Egyptisch Museum in de stad Caïro.

Wat zie je in Luik?

Het treinstation van Luik Guillemins is erg modern. Maar de tentoonstelling over Toetanchamon brengt je naar duizenden jaren geleden. Eerst leer je meer over het leven van Howard Carter. Je wandelt door een ruimte die lijkt op een deel van een boot. Zo lijkt het alsof je over de rivier de Nijl naar Egypte reist. Onderweg zie je al wat voorwerpen uit de tijd van toen.

Plots ben je in het jaar 1922. Je staat voor het beroemde graf. Je ziet de foto’s en de beelden die in 1922 het nieuws haalden. En denk bij het graf niet aan een steen op een begraafplaats. Je wandelt wat naar beneden een gang in. Onderweg staan grote beelden die het graf bewaken. Je ziet allerlei spullen die door elkaar liggen. Het werk van rovers?

En dan is daar de beroemde sarcofaag. Dat is de prachtige kist waarin de mummie van Toetanchamon werd gelegd. Een mummie is een lijk gewikkeld in doeken. Deze plek is helemaal gemaakt zoals Carter ze bijna 100 jaar geleden vond. Dat geldt ook voor de mummie. Hoe zag het lijk van Toetanchamon eruit toen Carter dat vond? En wat was het echte gezicht van de jonge farao toen hij nog leefde? Die beelden en het onderzoek kan je allemaal zien.

Namaak

De voorwerpen op de expo zijn helaas niet de echte stukken uit het graf. Een groot aantal komt wel uit Egypte. Daar maakt een speciale dienst voorwerpen na van 33 eeuwen oud. Dat gebeurt met veel aandacht voor de kleinste details. Je ziet in totaal 250 nagemaakte voorwerpen. Vooral de troon en de wapens zijn knap om te zien. De makers van de tentoonstelling weten het wel zeker. Sinds Carter heeft niemand het graf van koning Toet op deze manier kunnen bezoeken.

Je kan op de expo ook een deel van het paleis in de stad Amarna zien. En er is de werkplaats van Thoetmosis. Hij was de beeldhouwer van het rijk. Hij maakte wellicht het beroemde beeld van koningin Nefertiti. Zij zou de moeder zijn van Toetanchamon. Ook van dat beeld staat een kopie in Luik. Je ziet het beeld van een mooie vrouw. Maar eigenlijk was Nefertiti niet zo mooi. De beeldhouwer maakte haar zo mooi omdat ze koningin was. Wat was de rol van de vrouw in het Oude Egypte? Dat en veel meer kom je te weten op de tentoonstelling. In een zaal leer je over het schrift, de muziek, de kunst en de voeding uit die tijd.

Koningin

Op de tentoonstelling vind je ook echte voorwerpen uit het Oude Egypte. Die zijn tussen 3.500 en 3.300 jaar oud. Ze komen uit musea in heel Europa. Sommige komen ook uit verzamelingen. Daarbij is een verzameling van de Belgische koningin Elisabeth. Zij leefde van 1876 tot 1965. Ze was de vrouw van koning Albert 1. Ze hield van Egypte. Voor het eerst zijn voorwerpen en foto’s te zien uit de verzameling van de koningin. De expo geeft ook uitleg over het bezoek van de koningin aan Egypte. Al drie maanden na de ontdekking bezocht ze het graf van Toetanchamon. En op het paleis waren er feestjes die in het teken stonden van het Oude Egypte.

De vloek van de farao

De tentoonstelling is er niet alleen voor fans van het Oude Egypte. Ze is er ook voor gezinnen met kinderen. In een zaal vind je strips over de farao’s. Tekenaar Hergé liet zijn held Kuifje het avontuur beleven van ‘De sigaren van de farao’. In dat verhaal heet Lord Carnarvon plots Lord Carnaval. En er is ook een ‘escape game’. Dat spel gaat over de vloek van de farao.

Lord Carnarvon stierf kort nadat het graf van Toetanchamon was ontdekt. Ook zijn hond viel dood. En het huis van zijn beste vriend brandde uit. Op de dag van de dood van de Lord viel het licht in Caïro uit. En nog andere bezoekers van het graf overleden kort nadat ze er naar binnen waren gegaan. In totaal vielen er wel 22 doden. Een Amerikaanse krant wist het wel zeker: dit was de vloek van de farao.

Die vloek levert een sterk verhaal op. Maar hij bestaat natuurlijk niet echt. Andere mensen die het graf bezochten, leefden daarna nog lang. Zo leefde Howard Carter na de ontdekking nog 17 jaar. Carnarvon werd ziek na een beet van een mug. Zijn gezondheid was al zwak. En het licht in Caïro viel in die tijd wel vaker uit. Het verhaal van de dode hond zou niet waar zijn. Maar in het graf waren wel veel schimmels. Die kunnen mensen ziek maken. Veel toeristen worden nu nog ziek in Egypte. Vaak krijgen ze diarree. Dan zeggen mensen soms: dat is de vloek van de farao! Ook in Luik lijkt de vloek toe te slaan. Met de ‘escape game’ moet je die proberen te stoppen.

De expo ‘Toetanchamon, de ontdekking van de vergeten farao’ loopt nog tot 31 mei in Luik Guillemins. Alle info vind je op www.europaexpo.be.

Tekst door Dominique Piedfort