Ratten vinden mijnen

Magawa was een echte held

In Cambodja overleed de reuzenrat Magawa. Het dier was een echte held. Magawa ontdekte heel veel landmijnen en bommen in Cambodja. Tot in de jaren 1980 was er in dat land in Azië een oorlog. Daar sterven nog altijd mensen door mijnen die ontploffen. Magawa hoorde bij de organisatie Apopo. En dat verhaal begint in Antwerpen.



Apopo heeft een kantoor in Antwerpen. Daar werkt Esther Haalboom. Kwam Magawa dan ook uit Antwerpen?

Esther Haalboom: Nee, wij trainen hier geen ratten. Apopo is hier wel ontstaan in 1998. Dat kwam door twee studenten. Eén student had thuis knaagdieren. Hij wist dat ratten goed kunnen speuren. In die tijd was het probleem van de landmijnen vaak in het nieuws. Konden de ratten voor een oplossing zorgen? Zo begon er een onderzoek bij de Universiteit Antwerpen. Welke ratten konden die mijnen vinden? Dat waren de Afrikaanse reuzenratten. Apopo verhuisde daarom naar Tanzania. Daar kweken en trainen we de ratten nog altijd. Daarna sturen we ze naar de landen waar nog veel landmijnen liggen. Maar het kantoor in Antwerpen bestaat nog altijd. Christophe Cox was één van die studenten. Hij leidt nu Apopo in Tanzania.



Ratten hebben bij ons wel een slechte naam. Loopt er ergens een rat rond? Dan strooien we meteen gif.

Dat is zo. Daarom zijn we ook actief op Instagram of Facebook. Daar brengen we positief nieuws over ratten. Het moet ervoor zorgen dat mensen minder angst gaan hebben voor ratten. En het klopt dat mensen zorgden voor de uitbraak van de pest. Geen ratten. (De pest was een erge ziekte. Die zorgde in de 14de eeuw voor miljoenen doden in Europa. Ratten werden lange tijd gezien als de oorzaak.)



Weet je meer over de dood van Magawa? Stierf die door een landmijn?

Nee, Magawa was al meer dan 8 jaar. Dat is best oud voor een rat. Magawa had een mooi leven. We geven de ratten veel vrijheid en goed eten. Magawa was al een tijd met pensioen. Dat had die rat zeker verdiend. Met ratten gaat het net zoals bij mensen. Als ze ouder worden, gaan ze ook minder goed zien. Dan zetten we de ratten niet meer in. Ze mogen dan met pensioen.



Kreeg Magawa een speciale begrafenis?

Er waren maar enkele mensen bij. De mensen die met de ratten werken, hebben een sterke band met de dieren. Want zij zijn hele dagen bij die rat. Daarom was er toch een kleine plechtigheid.

Hoe een rat een mijn vindt

De ratten kunnen de stof TNT ruiken in landmijnen en bommen. Daarna krabben ze met hun pootjes in de grond. Op een half uur kunnen ze een terrein zo groot als een tennisveld onderzoeken. Mensen doen daar dagen over. Een Afrikaanse reuzenrat is 70 centimeter groot en weegt iets meer dan een kilo. Toch zorgt de rat niet voor een ontploffing. Daarna kunnen mensen de mijnen en bommen opruimen.

Meer info: www.apopo.org

Een medaille voor Magawa

Magawa kreeg in september 2020 een gouden medaille van een Britse organisatie. Op dat moment ruimde de rat 39 landmijnen op. 28 andere voorwerpen ontploften dankzij Magawa niet. De Britten geven vaak medailles aan dieren die in een oorlog veel moed tonen. Meestal zijn dat honden. In het verleden waren er nog medailles voor paarden of duiven. De duif Willem van Oranje is de bekendste. Die bracht in 1944 belangrijk nieuws heel snel naar soldaten die tegen de nazi’s vochten.

Het was de eerste keer dat een rat de Britse gouden medaille kreeg. In juni vorig jaar mocht Magawa met pensioen. Dat was inderdaad verdiend. Toen had hij al een honderdtal ontploffingen voorkomen. Op vijf jaar tijd hielp Magawa mee aan de opruiming van 225.000 vierkante meter aan terreinen. Die oppervlakte is zo groot als 42 voetbalvelden. Zo werd Magawa de beste ‘Hero Rat’ van Apopo.

Dominique Piedfort