“Kunst is mooi. Kunst is leuk. Geniet ervan”

Sofie Van de Velde, kenner van kunst

Sofie Van de Velde kent kunst als niemand anders. Ze toont en verkoopt kunstwerken in haar galerie. Dat zat al in de familie. Haar vader Ronny maakte de familienaam bekend in de wereld van de kunst. Sofie doet meer. Ze wil mensen werk van nieuwe kunstenaars leren kennen. En ze wil mensen doen nadenken over kunst en schoonheid. Daarbij hoort het tv-programma ‘Stukken van Mensen’ op Play4.

 

De potten verf staan al te wachten. Dozen en kaders staan in de weg. Medewerkers zijn aan het werk. De galerie van Sofie Van de Velde stelt een nieuwe show op. Ze gaat nieuwe kunstwerken tonen. “Soms vragen kopers me waar een schilderij het best komt. Ze willen zeker zijn”, lacht Sofie. “Dat maakt niet uit, zeg ik dan. Je kan het later nog ergens anders hangen. Opnieuw beginnen en doorgaan is toch het leven?”

Wablieft: Sofie, je toont en verkoopt kunst in je galerie in Antwerpen. Het tv-programma ‘Stukken van Mensen’ hoort ook bij je leven. Hoe echt is dat allemaal?

Sofie Van de Velde: Alles wat je ziet, is echt.

Mensen komen er kunstwerken en antiek aanbieden. Jij en je collega-kenners keuren, bieden en kopen. Zien jullie die werken dan echt voor het eerst?

Ja, toch wel. Wat zie je als kijker niet? Maanden voor de opnames krijgen wij een lange lijst met allerlei werken. En daarbij een klein fotootje dat de eigenaar zelf maakte. Dan maak ik voor mezelf een een keuze. Dit vind ik interessant, en dat minder. Dat laten we weten aan de redactie. Ik doe altijd onderzoek.

Alle werken in het programma stonden ooit wel op die lijst?

Dat klopt. Alleen maken wij de keuze niet. Dat kan ook niet. Het zijn er veel te veel. In het programma zien we de werken voor het eerst in het echt. Hoe groot is het werk? Hoe is het gemaakt? In welke staat? Staat er een naam op? Dat is een aanvulling op je voorbereiding.

En dan ga je naar je kamer. Wachten tot de verkoper langskomt. Hoeveel tijd zit daartussen?

Ook dat gebeurt gewoon echt. Als eerste ben je na ongeveer 15 minuten aan de beurt. Want camera en geluid moeten telkens verhuizen. Duurt het langer? Dan kan je echt maar gokken hoeveel mensen de verkoper al gezien heeft.

De kenners bieden en uiteindelijk mag de winnaar kopen. Jullie kopen echt zelf?

Zeker. Dat is ook de afspraak. Meteen na de ‘deal’ tekenen we een contract voor de verkoop. We moeten betalen binnen tien dagen. Soms vragen we ook nog een onderzoek. Bie Baert kocht bijvoorbeeld ooit een palet met verf van de schilder James Ensor. Maar was dat echt van Ensor? Onderzoek moest eerst bewijs leveren. Dus dat kan een voorwaarde bij de verkoop zijn.

In ‘Stukken van Mensen’ kan je je wel arm kopen…

(lacht) Je moet weten wat je doet. In de wachttijd kunnen we ook klanten van ons bellen. Dan weten we wat we zeker kunnen bieden. Maar verder komt het geld uit mijn portemonnee. Onze galerie brengt kunstenaars van nu. Geef ik geld uit in ‘Stukken van Mensen’? Dan kan ik dat niet meer gebruiken voor jonge kunstenaars. Dat is duidelijk en dat weet ik vooraf. Zo kocht ik een werk van Keith Haring voor 40.000 euro. Dat geld is dan weg, tot ik het kan doorverkopen. Ik moet dus echt tellen.

Soms koop je toch ook dingen die niemand verwacht…

Ja, vroeger was ik daar streng in voor mezelf. Alleen beeldende kunst. Nu sta ik meer open voor de verhalen achter een stuk. Zo kocht ik een leren jasje van ontwerper Paco Rabanne. Dat heb ik nu nog altijd hangen, tja… Maar ik koop nooit iets waar ik niks van ken. Neem het antiek van Paul De Grande. Of Carlo Bonte, die heeft veel kennis over Chinese vazen en keramiek. Daar ken ik niks van.

Bieden en kopen vrouwen anders dan mannen?

Ik heb een heel goed contact met Bie. En wij zien toch hoe de mannen er 100% voor gaan. Ik zit nu al lang in de wereld van de kunst. Kies je gevecht, heb ik geleerd. Die Keith Haring wou ik echt hebben, punt. In mijn kamer roep ik dan soms luid ‘ik ga ervoor’. Met een vroeg werk van kunstenaar Guillaume Bijl gebeurde iets anders. Ik wilde ervoor gaan. We zien het werk voor het eerst. De anderen leken er niet veel in te zien, pfff… Dan komt Bekende Vlaming Véronique De Kock binnen als verkoper. Plots wil iedereen dat werk! Die mannen beginnen dan zotte prijzen te bieden. Met die mannen weet je nooit. (glimlacht)

Ieder voor zich…

Ja, ‘Stukken van Mensen’ is een arena. Geschenken moet je niet verwachten. Daarbij komt dat we vaak te veel betalen.

Hoezo?

Dat bieden gebeurt na elkaar in die kamers. De verkoper kan alleen niet terug. Dat zorgt voor een aparte sfeer. Vergelijk het ook met een veilinghuis. Daar bied je ook tegen anderen. Dan laat je je soms meeslepen. Dat gebeurt hier ook. In een gewone verkoop zou dat minder spelen.

Tegenwoordig vind je overal online veilingen. Verhogen die de verwachtingen niet van mensen?

Mensen vergeten dat elk land zijn eigenheden heeft. En daarom zitten wij daar als kenners. Ik geef mensen maar één raad. Kunst is leuk. Kunst is mooi. Geniet ervan. Zoek er de verhalen achter. Laat je wel omringen door mensen die er iets van kennen. De redactie zet nu zelf nog een groep experten in. Die adviseren de verkopers. Zo krijg je geen totaal foute verwachtingen.

Je strijdt in ‘Stukken van Mensen’ met de andere kenners. Zijn jullie nooit tegenstanders in de wereld daarbuiten?

Nee, we maken allemaal onze eigen keuzes. We botsen dus niet. 

Een koper komt in jouw galerie, maar ook in die van een ander. Uiteindelijk koopt hij toch bij de andere. Pijnlijk?

Dat hoort bij het leven. De ene keer verlies je, de andere keer win je. Je kan mensen, kopers en verzamelaars niet dwingen. Trouwens, de wereld van de kunst is klein. Ruziemaken lost echt niks op. Ik heb van die gevechten vroeger vaak genoeg gezien. Ik kom net terug van ‘Art Basel’. Dat is de grootste beurs voor kunst ter wereld. Daar voelde ik plots weer die spanningen tussen galeries. Dat was lang geleden. Ik wil mijn energie daar niet in steken. Ik wil samenwerken met mensen die ook kansen zien.

Kunst kopen en verkopen. Bouw je zo veel mensenkennis op?

Dat denk ik wel. Mijn vader heeft al 50 jaar een kunsthandel. Als kind kreeg ik veel mee. Er kwamen veel kunstenaars bij ons langs. Mijn vader had 20 jaar de galerie van Panamarenko. Tegelijk kon die wereld hard zijn. De ene dag je steunen. De andere dag je plots laten vallen. Dat schaadt heel erg het vertrouwen.

Kan je dat uitleggen?

De wereld van de kunst is er nog altijd één van vertrouwen. Een akkoord is een akkoord, ook zonder contract. Als galerist geef je dat vertrouwen aan een kunstenaar. Je gelooft in de kunst en je begeleidt die persoon jaren. En plots kiest die voor iemand anders, voor het grote geld. Dat kan hard aankomen. Voor mijn galerie werkte ik in de hulpverlening. Achteraf leerde ik daar ook veel van voor mezelf. Ik leerde die harde wereld beter te begrijpen. Ik leerde ook dat met mensen werken het mooiste beroep is. Geen enkele verkoop op zich komt in de buurt. Wat kan je betekenen voor iemand? Zo pak ik mijn de galerie aan. Je zoekt jonge of startende kunstenaars met wie het klikt. Hen laten groeien, daar vind ik mijn geluk in.

Je hebt toch personeel, die moet je toch betalen?

Ja, maar we zijn ook een team met onze kunstenaars. De galerie verkoopt zodat zij kunnen leven van hun kunst. Samen met mijn zakelijke partner voel ik me verantwoordelijk voor toch wel 50 collega's en kunstenaars in totaal.

Een galerie krijgt 30 tot 50 procent van de prijs. Klopt dat getal? Hebben kunstenaars het daar soms niet moeilijk mee?

Dat klopt. Als ik kritiek hoor, moet je natuurlijk naar de feiten kijken. Wat doet de galerie voor de kunstenaar? Je kan hem tonen met één tentoonstelling. De meeste galeries doen veel meer dan de ruimte verhuren. De galerie loopt het risico. Ons personeel werkt voor de kunstenaar. We maken reclame. We tonen hun werk in mooie boeken die we voor hen maken. We plannen een aanpak. Wij onderhandelen met het buitenland. We betalen voor dure beurzen. Zo ben je eigenlijk een soort tour-manager voor de kunstenaar.

Dan moet je elkaar vertrouwen…

Ja, je bent samen onderweg. Dat maakt het zo mooi.

Interview door Michel Helaers