Een huis vol koffiemolens

“Ik hoop dat we deze weer honderd jaar kunnen bewaren”

Er zijn veel mensen die verzamelen als hobby. Ze verzamelen boeken, porseleinen beeldjes of oud speelgoed. Dat zijn nog maar enkele voorbeelden. Wat is er zo leuk aan een verzameling? Wablieft vroeg het aan Renato Vanhove. Hij verzamelt oude koffiemolens. Daarmee maalden de mensen vroeger koffiebonen. Zo maakten ze het poeder voor de koffie. Nu kopen we dat gewoon in pakjes.

De verzameling van Renato staat verspreid over het hele huis. In elk hoekje staat een koffiemolen. Zelfs aan de buitenkant van het huis zie je er staan. Ook boven de voordeur hangt een kleine koffiemolen. En op de vensterbank staat ook een hele rij. Het is duidelijk dat Renato trots is op zijn verzameling.

Hoe werkt zoiets?

De koffiebonen gaan er langs de bovenkant in. Voor een kopje koffie heb je zes gram koffiebonen nodig. Dan moet je draaien aan de hendel. De gemalen koffie valt in het bakje. Dat is het schuifje onderaan. Je doet het poeder in een zeefje. Daarna giet je voorzichtig warm water erover. Vroeger deden ze ook een beetje bitter in de koffie. Dat maakten ze van witloof. Die groente gaf meer smaak aan de koffie. Vandaag is dat niet meer nodig. De koffie is nu al van goede kwaliteit.

Je hebt veel verschillende vormen en maten.

Ik wist niet dat er zoveel verschillende soorten bestonden. Het internet was een grote hulp. Daarmee kon ik meer informatie zoeken.

Welke soorten heb je allemaal?

Ik heb er die op de toonbank van winkels stonden. Zo zitten er ook luxemodellen tussen. Ik heb ook koffiemolens die aan de muur hingen. Die waren populair in de jaren 1920. Koffiemolens voor op reis heb ik ook. En Amerikaanse koffiemolens staan hier. Die zijn iets groter. Je herkent ze aan de twee wielen. Ik heb ook kleinere koffiemolens. De vrouwen zetten die tussen hun knieën. Zo konden ze de koffiebonen malen. In het klooster hadden ze vroeger een grote koffiemolen. Dat is een heel simpel model. Ik heb er ook zo een.

Je hebt de koffiemolens gesorteerd per land. Uit welke landen heb je er al?

Ik heb er uit België, Nederland, Polen, Duitsland, Engeland en nog meer. Mijn modellen komen een beetje van overal. Ik heb ook een bijzondere uit Italië.

Wat is er zo bijzonder aan?

Dat is de koffiemolen van een bruid. Het model heeft veel details. En er is een plank aan. Het verhaal erbij komt uit Turkije en Italië. De bruid moest op de plank zitten. Ze kreeg dan een blinddoek om haar hoofd. En ze kreeg koffiebonen. Kon de bruid die bonen malen zonder veel te knoeien? Dan was ze een goede kokkin. Ik weet niet of het verhaal klopt. Het staat wel in veel boeken.

Je kent ook veel van de geschiedenis.

Ja. Ik heb een koffiemolen van een wapen-fabriek. Tijdens de Eerste Wereldoorlog mocht die geen wapens maken. Ze maakte toen andere voorwerpen, zoals koffiemolens.

Sinds wanneer gebruiken we geen koffiemolens meer?

In de jaren 60 zijn ze verdwenen. Toen kwamen er elektrische modellen in de winkels. Maar die zijn eigenlijk niet goed voor de koffie.

Waarom niet?

Elektrische koffiemolens gaan te snel. Daardoor worden de bonen al verhit. Zo verliezen ze hun smaak.

Op welk stuk ben je het meest trots?

Ik ben trots op een oude koffiemolen uit 1850. Er hoort een mooi verhaal bij. Daarom vind ik die net zo leuk. De koffiemolen stond vroeger in een winkel in Oostende. De winkel is er nu niet meer. Ik heb wel een foto van de eigenaars van de winkel. Hun kleinzoon verkocht de koffiemolen. Hij ging verhuizen naar een appartement. Daardoor had hij geen plaats meer. Ik vind het fijn als er een verhaal hoort bij een voorwerp.

Ga je ook op reis voor deze hobby?

We vertrekken binnenkort naar Frankrijk. Daar is een vergadering. Veel verzamelaars van koffiemolens gaan ernaartoe.

Ken je de andere verzamelaars goed?

Ja. We komen vaak samen. We helpen elkaar. Er is wel een probleem. Veel verzamelaars zijn ouder dan 70 jaar. Ze stoppen met hun hobby en doen hun verzamelingen weg. Dat is jammer. Ze willen vaak dat hun kinderen verder verzamelen. Maar de kinderen doen dat niet altijd.

Wanneer zou jij stoppen?

Dat weet ik niet. Ik wil mijn verzameling ook doorgeven. Ik zou die ook graag in een museum zien. In Duitsland staat een groot museum. Ik heb al enkele tentoonstellingen gedaan.

Heb je nog plaats?

Nee. Mijn huis staat vol. We moeten hier ook nog kunnen leven. Daarom ruim ik ook op. Dat kon ik in het begin niet. Nu verkoop ik de molens die ik dubbel heb.

Hoeveel tijd vraagt je verzameling?

Soms enkele dagen per week, soms veel meer. Een molen herstellen duurt lang. Daar ben ik zeker drie dagen mee bezig. Je moet al de juiste onderdelen vinden. Dat kan lang duren.

Wat kan je zelf herstellen?

Ik haal de koffiemolens helemaal uit elkaar. Dan bouw ik die langzaam weer op. Zo verwijder ik vuil en roest. En ik vervang kapotte onderdelen. Stap voor stap probeer ik de molen te herstellen. Zo krijgt elk stuk opnieuw zijn originele staat. Ik doe dat allemaal in mijn garage. Dat is mijn werkplek. Alleen de Amerikaanse koffiemolens herstel ik niet zelf. Die stuur ik naar een andere verzamelaar. Hij kent alles van die soort.

Je kan veel zelf herstellen. Hoe leerde je dat?

Ik keek naar andere verzamelaars. Door fouten te maken, heb ik mijn eigen manier gevonden. Dat was voor mij de beste. Ik vroeg ook veel raad. Ik ken iemand die veel weet over koffiemolens. Hij kan me altijd uitleg geven.

Waar koop je de koffiemolens?

Op rommelmarkten en op het internet. Op de rommelmarkten vind je nog weinig koffiemolens. Soms zijn er verkopers met alleen koffiemolens. Als verzamelaar kan je dan wel een mooi model vinden. Maar mensen vinden me ook via mijn Facebook-pagina. Ze bellen mij. Dan vragen ze om eens te komen kijken. Ik schat dan hoeveel de molen  waard is.

Is het een dure hobby?

Op dit moment zijn de prijzen heel hoog. Mensen denken dat ze goud hebben. Maar een verzamelaar biedt een juiste prijs. Soms is de persoonlijke waarde te groot, bijvoorbeeld door herinneringen. Ook de staat van de koffiemolen bepaalt de prijs. Is het stuk in goede staat of is er nog veel werk aan? Dat maakt een groot verschil.

Waarom doe je al die moeite?

Ik vind een koffiemolen geweldig. Het is een handig voorwerp. Ik vind het fijn dat ik er kan redden. Ik hoop dat we deze koffiemolens weer honderd jaar kunnen bewaren. Zoals we de koffiemolens van 1850 nu nog hebben. In de toekomst kunnen mensen zien hoe dat toestel werkte. Anders denken ze dat koffie gewoon uit een pakje komt.

Wat vindt jouw omgeving van je verzameling?

Bezoekers vinden die altijd leuk. Mijn vriendin vindt die ook fijn. Ik woon nu bij haar. Zonder mijn verzameling ging ik niet verhuizen. Mijn vriendin zoekt nu ook mee naar modellen.

Maak je soms koffie met je koffiemolens?

In het weekend gebruik ik een echte koffiemolen. Dan maak ik koffie op de oudere manier. Ik heb ook elektrische koffie-apparaten. Die zijn voor wanneer ik weinig tijd heb.

Marie Vander Borght