De Vlaamse Canon in eenvoudige taal
60 ‘vensters’ op Vlaanderen
Sinds mei is de Canon van Vlaanderen klaar. Sinds deze week ook in eenvoudige taal. En daarbij hielp Wablieft. Maar wat is die Canon nu juist?
De Canon is geen wapen. Wat is het dan wel? Canon is een Oud Grieks woord. Het is een geheel van voorwerpen en wat ooit gebeurde. En dat zegt veel over onze cultuur. Waar we leven, wonen en werken.
2019
Die Canon vastleggen is niet eenvoudig. Wat hoort er wel bij? En wat niet? In andere landen gebeurde het al vroeger. In 2019 startte de Vlaamse regering het ook bij ons op. Dat plan kreeg eerst ook kritiek. Het leek een plan van de Vlaamse partij N-VA. Zij is de grootste partij in de Vlaamse regering. En ze wil een sterk Vlaanderen.
Aan het werk
Een groep onderzoekers ging aan het werk. Ze startte met een lijst van 500 mogelijke onderwerpen. Ruim drie jaar later zijn de onderzoekers klaar. Ze brachten de keuze terug tot 60. Die onderwerpen zien ze als ‘vensters’ op Vlaanderen. Ze geven een betere ‘blik’ op deze plaats en zijn mensen. Alles kreeg een plaats in een boek en een website. Daar zie je alles in de geschiedenis, in zijn tijd. Op de website canonvanvlaanderen.be vind je ook alles terug in eenvoudige taal. Begin hier alvast met zes van de 60 ‘vensters’.
Een plek in de wereld
Ongeveer 12.000 jaar geleden eindigt de laatste ijstijd. Het wordt warmer en het ijs smelt. Er groeien dichte, groene bossen. Die grote bossen zijn belangrijk voor de mensen die hier wonen, in de streek die we nu Vlaanderen noemen.
Jager-verzamelaars leven van wat ze vinden in de natuur. Ze plukken bessen, vangen vissen en jagen op herten, bijvoorbeeld. Boeren kweken een deel van hun eten zelf. Maar ook zij hebben het bos nodig. Ze vinden er hout om te bouwen en om vuur te maken. Vuur om op te koken of om zich te verwarmen.
In de Romeinse tijd stijgt het aantal mensen. Daarom is er meer hout en meer eten nodig. De mensen kappen grote bossen om plaats te maken voor landbouw. Toch blijven er nog veel bossen over.
In de middeleeuwen verandert het landschap nog meer. Er ontstaan steden en er is nog meer landbouw nodig. Meer en meer bossen worden gekapt.
De Leeuw van Vlaanderen
Waarom viert Vlaanderen feest op 11 juli? Waarom staat er een leeuw op de vlag van Vlaanderen? En waarom gaat het Vlaamse volkslied over een fiere leeuw? Dat komt allemaal door één boek: De Leeuw van Vlaanderen van Hendrik Conscience.
Conscience schrijft het verhaal in 1838. Het gaat over de oorlog tussen Frankrijk en het graafschap Vlaanderen rond het jaar 1300. Conscience geeft de zoon van de graaf van Vlaanderen een bijnaam: ‘de Leeuw van Vlaanderen’. Met zijn leger wint ‘de leeuw’ het gevecht tegen de Fransen op 11 juli 1302.
Conscience wil zijn lezers iets leren over de geschiedenis en cultuur van Vlaanderen. Maar hij vertelt het verhaal niet helemaal zoals het echt gebeurd is. Hij stelt het mooier voor dan het was. En hij verzint er dingen bij. Want hij wil dat de Vlamingen fier zijn op zichzelf.
En dat lukt. De Leeuw van Vlaanderen is een populair boek. Zo helpt het boek de Vlaamse beweging in de jaren 1800.
Cathelyne Van den Bulcke
Cathelyne van den Bulcke en Anneken Faes wonen in Nijlen. Anneken is 13 jaar. In 1589 zegt iemand dat Anneken een heks is. De rechters laten het meisje pijn doen, tot ze bekent. Anneken zegt dat Cathelyne ook een heks is. Daarom verliest ook Cathelyne haar vrijheid.
Er komt een proces tegen Cathelyne. Verschillende buren komen over Cathelyne vertellen. Sommigen zeggen goede dingen over haar. Anderen vertellen slechte dingen. Bijvoorbeeld: ze maakte een paard ziek. En ze liet een huis afbranden.
Cathelyne ontkent de slechte dingen. Ze houdt vol dat ze geen heks is. Daarom laten de rechters haar pijn doen, tot Cathelyne toch bekent. Omdat de mensen geloven dat Cathelyne een heks is, doden ze haar. Onterecht. Ze verbranden haar in 1590 op de brandstapel [Een berg hout om iets op te verbranden.] op de markt in Lier. Anneken sturen ze voor altijd weg.
Vandaag zeggen steden sorry voor het verbranden van vrouwen die geen heksen waren.
De eerste treinrit
5 mei 1835 is een speciale dag. Op die dag vertrekken er drie treinen uit het station van Brussel. Het zijn de eerste treinen in België. Een uur later komen ze aan in Mechelen. Daar is het feest. Want de allereerste rit met de trein is goed verlopen.
Die eerste rit is heel goed voorbereid. Koning Leopold I komt de treinen zelf inspecteren. Hij rijdt niet mee. George Stephenson wél. Hij komt uit Groot-Brittannië en hij is de uitvinder van de locomotief. Daarom is hij uitgenodigd voor de eerste treinrit in België.
De rit tussen Brussel en Mechelen is niet de eerste in de wereld. In Groot-Brittannië rijden namelijk al enkele jaren treinen. Maar België is wel het tweede land in de wereld waar treinen rijden. Voor België zijn de spoorwegen belangrijk. Ze laten zien dat België een modern land is: grondstoffen en arbeiders reizen er nu gemakkelijk per trein van en naar de fabrieken.
Goesting
Nederlands is de wettelijke taal in Vlaanderen en in Nederland. Toch hoor je meteen of iemand een Vlaming is of een Nederlander. Dat komt omdat Nederlanders en Vlamingen de woorden anders uitspreken. En omdat ze andere woorden gebruiken.
Een Vlaming zegt bijvoorbeeld: ‘Ik heb goesting in een croque-monsieur.’ Een Nederlander zegt: ‘Ik heb trek in een tosti.’ Ze hebben allebei zin in hetzelfde: geroosterd brood met kaas en ham.
Ook in Vlaanderen zelf hoor je veel verschillen. Niet iedereen spreekt er Nederlands op dezelfde manier.
- Sommige oudere Vlamingen spreken nog graag hun dialect.
- Op de televisie hoor je Standaard-Nederlands.
- De meeste mensen spreken een taal tussen het dialect en de standaard-taal. Dat is de ‘tussentaal’.
Mensen die uit andere landen komen en Nederlands leren, gebruiken ook nog woorden uit hun eigen taal. Zo komen nieuwe woorden in het Nederlands.
Ons Kookboek
In 1927 verschijnt ‘Ons kookboek’ voor het eerst. Het is een boek met recepten om te koken. Veel mensen koken gerechten uit dit kookboek. Het boek verandert soms. Er komen nieuwe recepten bij, en oude recepten verdwijnen.
‘Ons kookboek’ is een boek voor boerinnen in 1927. Het leert de boerinnen om alles wat ze op de boerderij hebben, goed te gebruiken. Ze leren gezonde maaltijden voor het hele gezin te maken. Een maaltijd bestaat in die tijd uit vlees, aardappelen en groenten. Je vindt in het boek ook recepten voor soep, saus en dessert.
Het boekje uit 1927 wordt steeds dikker. Het is nu niet alleen maar voor boerinnen. Ook andere vrouwen en mannen kopen het. Het boek volgt de nieuwe modes. Het bevat nu ook recepten uit andere landen, zoals recepten met couscous, quinoa en hummus. ‘Ons kookboek’ is een belangrijk boek in Vlaanderen. Het is nu al meer dan 2,5 miljoen keer verkocht. Heel veel mensen hebben leren koken door het boek.
